Sa gen kèk tan, nan zòn metwopolitèn nan, gen yon klima lagè k ap fè brase bil popilasyon an ki pa konn kisa pou li fè. Depi lè sa a, moun ki rete nan zòn sa a pèdi lapè yo ; yo pèdi prèske tout sak te parèt enpòtan pou yo. Met sousa, yo sibi tout kalite vyolans. Malgre tout bagay sa yo, moun kap viv epi kap reziste anba sitiyasyon sa a vle rejwenn lapè yo. Pou rezon sa, plizyè jèn nan diferan katye chwazi mete vwa yo ansanm pou yo mande lapè : Lapè nan katye yo, lapè nan zòn metwopolitèn nan, lapè nan peyi a. Lapè pou Ayiti.
Se nèf (9) jèn ki soti nan katye ki afekte nan konfli yo kap rakonte listwa yo e kap mande lapè :
Sylvie
Lendi 9 janvye nan Site Solèy li fe 8tè nan maten, lekòl ap fonksyone, tout moun nan aktivite yo. Epi katouch kòmanse chante : timoun, granmoun pat gen nou youn ki te epanye. Moun ki te deyò pat ka antre epi moun ki te anndan pat ka sòti. Gen moun ki te pran bal ki mouri menm kote a.
A midi, gen kèk lekòl ki te oblije lage, paran pat ka vin pran timoun yo lekòl. Lè nou menm ki te anndan tap kouri poun chape poul nou, pandan nou gentan pran raje, se atò bal kontinye chante. Malerezman pou nou nan kouri tounen, nou tonbe. Nou blese. Nou frape. A 3zè nou vin wè prezans lapolis epi nou te rive soti, epi moun ki te gen pou rantre, rantre lakay yo.
Mwen vle di nou bouke, nou pa kapab ankò. Nou mande lapè.
Nalie
Nan Site Solèy, jou ki te 1e desanm an, yon jèn gason 18 lane ki apèn fini lekòl li, te nan wout poul al enskri nan inivèsite. Yon mesye ki te reprezante papal te akonpanye l. Malerezman, bandi ak zam detwi la vi yo epi boule yo. Manman l ki te gen yon sèl pitit pa rive jwenn kò a pou l antere l.
Mwen vle di nou bouke. Nou pa kapab ankò! Nou mande lapè!
Mwen mande lapè.
Roberto
Mwen gen 22 lane. Sa gen 15 lane depi map viv nan riyèl Félix, yon katye ki nan Pòtoprens. La nou viv tout kalite vyolans, tankou vyolans sou fanm, sou tifi ak sou tigason. Nou konnen anpil move moman, tankou gè ant nèg ak zam, masak ki fèt sou pèp la. Tout move moman sa yo kreye panik, estrès lakay nou, twouble lapè nou. Sa gen 3 lane depi yon gè sa eklate nan zòn nan ant swadizan nèg anwo epi nèg anba. Pou ki rezon ? Nou pa konnen !
Depi lè sa nou pèdi sa nou rele lapè nou. Nou pèdi fanmi nou, zanmi nou, ak tout sa nou te posede. Mouvman gè ant nèg ak zam sa a chanje lavi nou nan anpil sans ; li rann nou limite nan pwòp zòn nou.
Se pou rezon sa yo ki fè n ap mande lapè nan katye nou.
Stevenson
Sete 28 me 2017, li te 3 zè nan apre midi. Tonton mwen tap benyen nan san l ak yon bal bo dèyè li. Sou chemen pou l ale lopital, yo arete’l ; yo panse l’ se yon bandi. Aprè anpil demach li te rive lage epi al pran swen.
Fenomèn gè ki genyen ant katye yo fè nou pèdi zanmi, kay nou ; fanmi nou viktim. Mwen vle di mwen bouke ak fenomèn divizyon anwo anba.
Mwen mande lapè pou moun ki nan katye popilè yo.
Samson
2014 rive 2017 nan Site Solèy, anwo ak anba te re-konsilye : tout moun te kapab ale kote yo vle. Jèn yo te kwè nan konbit. Kanal yo te toujou netwaye. Te gen plis aktivite pou machann yo. Nan zòn yo, te gen plis lekol. Plis timoun te ale lekol ; te gen mwens vyolans kite konn fèt nan epòk sa. Lavi a te pi fasil pou moun Site Solèy. Jodi a, anpil moun ap mande si ap gen yon Site Solèy konsa ankò, pou jan bagay yo vin grav, moun yo toujou rete nan dezespwa.
N ap profite moman sa pou nou mande lapè.
Felix
Mwen grandi nan Delmas 2, yon zòn kote sa fè 19 lane depi nou pèdi lapè nou. Sa te kòmanse lè nèg nan zòn lan te vin nan konfli ak nèg ki nan lòt zòn, akoz lide chak gwoup nèg ap jere blòk pa yo.
Reyalite sa vin fè kèk ti jèn gason nan kenbe zam. Lè sa lagè te vin kanpe, nou te kòmanse goute yon ti lapè, men ki pa tap dire two lontan, paske depiw gen zam, wap bezwen jere respèw. Sa te vin debouche sou yon gè ki pat janm ka fini ant neg nan menm zòn nan ki gen zam. Sa ki fè zòn nan separe. Gè sa lakòz anpil moun pèdi lavi yo, byen yo, biznis yo elatriye.
Mwen mande lapè.
Loudmia
Tout timoun yo rasanble sou lakou lekòl la. Pwofesè yo tap bay drapo; te gen anpil animasyon. Sete lavèy 18 me, epi sete jou nou fet pwofesè yo. Nan maten sa, nou te tande kèk bri bal men sa pat dire.
Pandan anbyans lan ap dewoule, pwofesè mele ak timoun, se la nou tande yon bri fèt nan baryè youn nan klas yo. Tout moun tap chèche kisa ki fè bri sa. Jouk nou rive wè pye pwofesè a ki ap senyen. Sete yon bal li te pran nan pye. Sa rive paske gen gè ki tap fet ant katye yo nan Site Solèy.
Nou menm elèv lekòl nan site a, nou mande lapè.
Dukens
Mwen fèt epi leve nan Site Solèy, kote konfli kout bal pa janm sispann. Rive nan lane 2016, zòn nan te konnen 3 lane nan lapè, kote tout moun te gen yon sèl tit soleyen. Nou pat gen limit : pat gen diferans ant jounen ak lannwit, paske te toujou gen moun nan lari nenpòt lè a. Tout aktivite (legliz, lekòl, biznis) t’ap dewoule byen, kote vi a te pezib ak trankil.
Kounya, sa gen plis pase 3 lane depi konfli kout bal vin separe nou ak vi sa. San nou pap bliye evènman resan ki te pase 8 jiyè 2022 a, ki vin rann lavi moun isit pi difisil ; vin rann tout aktivite pa fonksyone tankou (legliz, lekòl, biznis). Plis moun vin soufri grangou. Plis moun vin malad e plis moun mouri tou. Nap viv sou fatra, labou, sa vin rann nou pi pòv.
Se pou tèt sa, nap mande pou lapè retabli paske nou santi nou pa kapab ankò.
Nou bouke ! Nou bouke !
Darline
Mwen se yon jèn fi ki soti Site Solèy ki wè anpil jèn fi, parèy mwen, kap viktim vyolans fizik. Jèn gason fòse yo renmen avèk yo san konsantman yo, epi si yo ap fè rebèl, si yo pa vle renmen ak jèn gason yo, yo vyole yo, bat yo. Mwen sonje nan ane 2021, te gen yon jèn fi ki te trè bèl epi te gen yon jèn gason ki ame kite renmen l men li pat dakò. Jèn gason an te vyole l epi sa te kreye latroublay lakay tidam nan. Bagay sa kite yon gwo sikatris nan vi li.
Mwen bouke, nou pa kapab ankò.
Mwen vle lanmou ak respè youn pou lòt la reblayi nan katye yo epi nan peyi a.
Godson Lubrun
HPN
Comentarios